C# Ders Notlarım - 1

.Net Nedir?

.NET, Microsoft tarafından geliştirilen, açık kaynak ve platformlar arası (cross-platform) desteğe sahip, çok dilli (multi-language) bir yazılım geliştirme platformudur. Web, masaüstü, mobil, oyun, bulut ve IoT uygulamaları gibi çok çeşitli senaryolarda kullanılabilir. C#, F#, ve VB.NET gibi dillerle çalışmayı destekler ve zengin kütüphane seti ile geliştiricilere modern, performanslı ve güvenli uygulamalar üretme imkanı sunar.

.Net’in ana programlama dili olarak kabul edilen C# (C sharp), C, C++, Java, JavaScript geliştiricileri için yaygın kullanıma sahiptir. F# (F sharp) ML dil ailesine üye, işlevsel odaklı bir programlama dilidir. Visual Basic ise .Net bağlamında tam nesne yönelimli bir programlama olarak kullanılır.

İlk olarak .Net Framework adında çıktı. Bu versiyonda geliştirme sadece Windows işletim sisteminde yapılıyordu. Ardından .Net Core adı altında çıktı. Burada Cross platform destekliyordu, yani Mac OS ve Linux desteği gelmişti. .Net Core 3.8 sürümünden sonra isim karmaşasını önlemek amaçlı sadece .Net çatısı altında birleşti ve yine cross platform olarak geliştirme yapılabiliyor.

Proje Oluşturma

.Net ile proje oluşturmak için terminalde;

dotnet new console -n consoleApp

Komutunu kullanabiliriz. Bu komut terminalin açık olduğu dizinde bir konsol uygulaması oluşturur. -n parametresiyle oluşturduğumuz projeye bir isim verebiliriz. -n parametresinden sonra gelen kısım projemize verdiğimiz isimdir.

Oluşturduğumuz projeyi derlemek istediğimizde dotnet build komutunu kullanırız. Bu komut projeyi derler ve hata varsa bunları gösterir. İstersek dotnet run komutu ile derleme ve çalıştırma işlemini tek seferde yapabiliriz.

”Merhaba Dünya”

Console.WriteLine("Merhaba Dünya! C# öğreniyorum.");

Yukarıdaki kodu build edip çalıştırdığımız zaman terminal ekranında Merhaba Dünya! C# öğreniyorum. yazacaktır.

Not: Kodumuzda yaptığımız her değişiklik sonrasında proje yeniden derlenir. Proje derlenmeden önce proje klasöründeki obj ve bin klasörlerinin içi boştur. Bu klasörlerin içine gerekli dosyalar derleme sırasında eklenir. Eğer tüm derlemeleri temizlemek istiyorsak dotnet clean komutunu kullanabiliriz. Bu komut obj ve bin klasörleri içindeki tüm dosyaları silecektir.

Not: Eğer kodumuzda bir hata varsa dotnet build ya da dotnet run komutlarını kullandığımız zaman terminalde hata mesajı alırız ve proje derlenmez, çalıştırılabilir bir dosya oluşturulmaz.

C# Değişkenler

Değişken Nedir?

• Değişkenler, programlama dillerinde veri saklamak için kullanılan isimlendirilmiş alanlardır.
• Değişkenler geçici bellekte saklanır. Uygulama sonlandığı anda bellekteki veriler silinir.
• Bellekte mümkün olduğunca az veri saklanmalıdır. Küçük uygulamalarda bu çok fark yaratmazken daha büyük uygulamalarda bu durum bellek tüketiminde artışa sebep olacaktır.
• Değişkenlerin veri tipleri vardır. Tutmuş oldukları veriye göre bellekte farklı boyutlarda yer tutar.

// Değişkenler:
x = 10
y = 20
sonuc = x+y
isim = "Oğuzhan"

Değişken Tanımlama

var anahtar kelimesini kullanarak değişken tanımlayabiliriz.

var sayi = 13;
var urunAdi = "Casper";
var satisDurum = true;

Değişken isimlendirmelerinde uyulması gereken kurallar vardır. Değişken isimleri;

• Boşluk içeremez.
• Sayı ile başlayamaz.

Ayrıca daha önceden tanımladığımız bir değişkenle aynı isimde bir değişken tanımlamak istersek hata verecektir. Değişkenin değerini ileride değiştirmek istersek var anahtar kelimesini kullanmadan değiştirmemiz gerekir.

var sayi = 13;
var sayi = 8; // Bu durumda program hata verecektir.

var sayi = 13;
sayi = 8; // Bu durumda herhangi bir hata vermeyecek.

Not: Değişken isimlendirmede büyük/küçük harf kullanımına dikkat etmeliyiz. sayi ve Sayi farklı 2 değişkendir.

Veri Tipleri

Veri tipleri bellekte saklanma şekillerine göre value types ve reference types olarak ikiye ayrılır.

• Value Types
• char
• bool
• struct
• Tam Sayı
  • byte
  • short
  • int
  • long
• Ondalıklı Sayı
  • float
  • double
  • decimal
• Reference Types
• string
• class
• array
• Interface

Her veri tipi (örneğin byte, short, int, long) bellekte farklı miktarda yer kaplar ve farklı aralıklarda değerleri temsil edebilir. Örneğin, byte sadece 0–255 arası değerleri tutabilirken sadece 1 byte yer kaplar; bu, büyük veri kümelerinde belleği önemli ölçüde tasarruflu kullanmana olanak sağlar. Öte yandan long, çok büyük sayılarla çalışırken kullanılır ama 8 byte yer kaplar.

Değişken tanımlarken var anahtar kelimesini kullanıyorduk. Ancak, değişkenin türünü özellikle belirtmek istediğimiz durumlarda doğrudan veri tipinin kendisini (int, byte gibi) kullanarak da değişken tanımlayabiliriz:

var sayi = 13;
int sayi2 = 8;

Eğer örnekte görüldüğü gibi int kullanmak yerine var kullanırsak C# otomatik olarak bu değeri int olarak tanımlayacaktır. Ancak örnekte de görüldüğü gibi 10 gibi küçük bir sayıyı var ya da int kullanarak tanımladığımızda bu değişken 4 byte alan kaplayacaktır. Oysa biz bu değeri byte ile tanımlamış olsaydık bu atama bellekte daha az yer kaplayacaktı. Yani;

int sayi = 10; // Bellekte 4 byte yer kaplar.
byte sayi2 = 10; // Bellekte 1 byte yer kaplar.

Özetleyecek olursak;

var kullanmak yazım kolaylığı sağlasa da, her zaman en verimli seçenek değildir. Örneğin, var sayi = 13; ifadesi C# tarafından int olarak değerlendirilir ve bellekte 4 byte yer kaplar. Ancak bu değerin 0–255 arası bir değer olduğunu biliyorsak, byte sayi = 13; şeklinde bir tanımlama bellekte daha az yer kaplayacaktır. Özellikle bellek yönetiminin önemli olduğu büyük veri işleme senaryolarında, doğru veri tipi seçimi performans açısından kritik hale gelir.

Not:

Ondalıklı sayıları tanımlarken eğer var anahtar kelimesini kullanırsak derleyici otomatik olarak bunu double olarak kabul edecektir. Eğer biz float ya da decimal olarak tanımlamak istersek yazımda ufak bir değişiklik yapmamız gerekir:

var sayi = 1.18; // Otomatik olarak double kabul edilir.
float sayi2 = 1.18f; // float tanımlarken tanımladığımız sayının sonuna 'f' eklememiz gerekir.
decimal sayi3 = 1.18m; // decimal olarak tanımladığımız sayının sonuna 'm' eklememiz gerekir.

Veri Tipi Dönüşümü

Veri tipi dönüşümünü implicit casting (bilinçsiz tür dönüşümü) ve explicit casting (bilinçli tür dönüşümü) olarak ikiye ayırabiliriz.

• Implicit Casting (Bilinçsiz/Otomatik Tür Dönüşümü): Küçük kapasiteli bir türden, daha büyük kapasiteli bir türe dönüşüm yapıldığında C# bunu otomatik olarak gerçekleştirir. Bu tür dönüşümlerde veri kaybı riski yoktur.

  byte x = 100;
  int y = x; // Otomatik dönüşüm: byte'tan int'e

  Burada byte, int’ten daha küçük olduğu için dönüştürme işlemi otomatik gerçekleşir.

• Explicit Casting (Bilinçli Tür Dönüşümü): Büyük kapasiteli bir türden daha küçük bir türe dönüşüm yapılmak istendiğinde, C# senin bu işlemi bilinçli olarak yaptığından emin olmak ister. Çünkü veri kaybı veya biçim bozulması riski vardır. Bu durumda casting yani dönüştürme işlemini manuel belirtmen gerekir.

  double a = 13.8;
  int b = (int)a; // Dönüştürme açıkça yapıldı

  Bu örnekte a değişkenindeki 13.8 sayısı ondalıklı bir sayı olmasına rağmen biz bunu tam sayıya dönüştürmek istedik ve bu dönüştürme işlemi sonunda bir veri kaybı olacak. (Kısaca “Başıma gelebilecek şeylerin farkındayım ve bunu göze alıyorum diyoruz. :D”)

  Benzer bir şekilde int değeri string ‘e çevirmek istediğimiz zaman da yine bilinçli tür dönüşümü yapmamız gerekir.

  int a = 13;
  string b = a.ToString();

Özetleyecek olursak;

Veri Tipi Dönüşümüne Neden İhtiyaç Duyarız?

Veri tipi dönüşümünü tanımlamadan önce neden veri tipi dönüşümüne ihtiyaç duyduğumuzu basit bir örnek üzerinden inceleyelim:

Console.Write("1. Sayı: ");
var sayi1 = Console.ReadLine();
Console.Write("2. Sayı: ");
var sayi2 = Console.ReadLine();
var toplam = sayi1 + sayi2;
Console.WriteLine(toplam);

Yukarıdaki örneğe baktığımızda Console.Write ile kullanıcıdan bir sayı alıyoruz ve hemen ardından Console.ReadLine ile bu sayıyı okuyup sayi1 ve sayi2 değişkenlerine atıyoruz. Sonrasında bu iki değişkeni toplamak istediğimizde beklenmedik bir sonuç bizi karşılıyor. Örnek vermek gerekirse sayi1 = 10 ve sayi2 = 20 olsun. toplam değeri 30 olmalı. Ama ekranda “1020” yazıyor. Peki neden? Çünkü Console.ReadLine otomatik olarak bu girdileri string olarak alıyor ve iki string’i toplamak istediğimizde de arka arkaya yazdırıyor. Yani bizim bu toplama işlemini yapabilmemiz için kullanıcıdan aldığımız değerleri önce sayıya çevirmemiz gerekiyor.

İşte bu ve benzeri birçok durum için veri tipleri arasında dönüşüm yapmamız gereken zamanlar oluyor.

Veri Tipi Dönüşümü Nasıl Yapılır?

Yukarıda verdiğimiz örnekten devam edelim ve az önce yapamadığımız toplama işlemini yapalım. Bunun için string veri tipine sahip olan değerlerimizi int veri tipine çevirmemiz lazım. Bu tür dönüşümünü yapmak için Convert sınıfını kullanacağız:

Console.Write("1. Sayı: ");
var sayi1 = Convert.ToInt32(Console.Readline());
Console.Write("2. Sayı: ");
var sayi2 = Convert.ToInt32(Console.Readline());
var toplam = sayi1 + sayi2;
Console.WriteLine(toplam);

Örnekte Convert sınıfından sonra kullandığımız ToInt32 ile Console.ReadLine() ile gelen string’i integer’a çevirmiş olduk. Bunu yaptıktan sonra sayi1 ve sayi2 artık int türünde değerler tuttuğu için toplama işlemimizi normal bir şekilde yapabiliriz.

Benzer şekilde eğer int olarak tanımladığımız bir değişken varsa ve biz bu değişkeni string veri türüne çevirmek istiyorsak toString kalıbını kullanırız.

int x = 13;
string z = x.toString();

Nullable Types

Veri tiplerini sınıflandırırken “value types ve “reference types” olarak ikiye ayırmıştık. Value type ile çalışırken eğer bir değişken tanımlar ve bu değişkene bir değer atamazsak programımız hata verecektir. Ancak reference types olarak adlandırdığımız veri türleri varsayılan olarak nullable oluyor ve herhangi bir değer ataması yapmamız gerekmiyor.

Örnek üzerinden gidecek olursak bir veri tabanından gelen verilerle işlem yaptığımız bir senaryoda kullanıcının maaş bilgisini bir değişkene atayacağımızı düşünelim. Eğer bu veri tabanında maaş bilgisi boş bırakılmışsa ve biz bu değişkeni int gibi bir value type değişkene atamışsak programımız hata verecektir.

int maas = null; // Bu satır hata verecektir, çünkü "value types" null değerini alamaz.
Console.WriteLine(maas);

Yukarıdaki problemi çözmek için ise kullanabileceğimiz yöntem şudur:

int? maas = null;
Console.WriteLine(maas);

int? yazdığımız zaman bu değişken null değerini alabilir. Yukarıdaki kodu çalıştırdığımızda eğer maas değişkenine atanan bir değer yoksa ekrana herhangi bir şey yazdırılmaz. Ancak ilk örneği çalıştırmayı denersek programımız direkt hata verecektir.

Nullable veriler üzerinden erişebileceğimiz farklı bilgiler vardır. Farklı metotlar kullanarak birden fazla bilgi edinebiliriz. Örneğin HasValue metodunu kullanarak değişkenimize atanmış herhangi bir değer olup olmadığını öğrenebiliriz. Yukarıdaki örneğin devamında Console.WriteLine(maas.HasValue); satırı olsaydı bu satırın çıktısı False olacaktı. Bir başka metot olarak GetValueorDefault kullanabiliriz. Bu metot da bize varsa değeri, yoksa varsayılan değeri yazar. Örneğimizde int veri türünü kullandığımız için varsayılan değer sıfır olacaktır.

Özetleyecek olursak;

int? maas = null; // '?' kullanılarak nullable bir int tanımlanıyor
Console.WriteLine(maas); // Ekrana hiçbir şey yazmaz çünkü değer yok
Console.WriteLine(maas.HasValue); // False döner
Console.WriteLine(maas.GetValueOrDefault()); // 0 döner, çünkü int’in varsayılanı sıfırdır

Strings

String, C#’ta karakterlerden oluşan metinleri ifade etmek için kullanılan referans tipli bir veri türüdür. Tek bir karakter (char) yerine kelimeleri, cümleleri hatta paragrafları saklamak için kullanılır. Stringler;

• Çift tırnak içinde yazılır.
• System.String sınıfına dayanır ve aslında bir karakter dizisidir.
• Değeri değiştirilemez (immutable) — yani bir kez oluşturulduğunda içeriği değiştirilemez, sadece yeni bir string oluşturulur.

string ad = "Oğuzhan";
string soyad = "Kuşca";
string yas = "25";

Yukarıdaki örnekte tanımladığımız stringleri kullanarak başka stringler de oluşturabiliriz. Buna string concat (string birleştirme) denir.

string kisiBilgi = ad + " " + soyad + " " + "adlı kişi" + " " + yas + " " + "yaşındadır.";

Yukarıda daha önceden tanımladığımız ad , soyad , yas değişkenlerini kullanarak kisiBilgi adında bir tanımlama yaptık. Burada dikkat etmemiz gereken nokta daha önceden belirlediğimiz stringler arasında boşluk bırakmak için bir boşluktan oluşan stringler kullandık.

String birleştirme işlemini daha kolay bir şekilde de yapabiliriz. Buna string interpolation denir:

string kisiBilgi = $"{ad} {soyad} adlı kişi {yas} yaşındadır."

Yukarıdaki örnekte önce string başına $ koyduk ve string içinde değişkenleri kullanmak için de {} kullandık.

Şimdi yukarıdaki örneği direkt stringleri belirterek değil de kullanıcıdan bu verileri alarak yapalım:

Console.Write("Ad: ");
var ad = Console.ReadLine();
Console.Write("Soyad: ");
var soyad = Console.ReadLine();
Console.Write("Yaş: ");
var yas = Console.ReadLine();
var mesaj = $"{ad} {soyad} isimli kullanıcı {yas} yaşındadır.";
Console.WriteLine(mesaj);

Yukarıdaki örnekte önce Console.Write() ile kullanıcıdan veri aldık ve var anahtar kelimesini kullanarak bu aldığımız değerleri değişkenlere atadık. Sonrasında da tüm bu değişkenleri kullanarak mesajımızı yazdırdık.

Not: Örnekte var yerine string anahtar kelimesini kullanıyor olsaydık string? şeklinde yazmamız gerekecekti. Çünkü böyle yapmazsak kullanıcıdan bir veri gelmediği durumlarda nullable yapı olmadığı için hata alırdık.

String Metotları

String metotları, C#’ta string veri tipi üzerinde işlem yapmamıza olanak tanıyan yerleşik fonksiyonlardır. Bu metotlar sayesinde bir string’in uzunluğunu ölçebilir, küçük/büyük harfe çevirebilir, belirli bir kısmını kesip alabilir ya da başka bir ifadeyle değiştirebiliriz.

Örnekler üzerinden bu metotları inceleyelim.

string mesaj = "Merhaba Dünya, C# öğreniyorum.";

// String uzunluğunu öğrenmek için:
var uzunluk = mesaj.Length;
// String içinden bir karakteri seçmek için:
var karakter = mesaj[2]; // Index numaralarının 0'dan başladığını unutma!
// Tüm karakterleri küçük harfe çevirmek için:
var kucuk = mesaj.ToLower();
// Tüm karakterleri büyük harfe çevirmek için:
var buyuk = mesaj.ToUpper();
// Baştaki ve sondaki boşlukları silmek için:
var bosluk = mesaj.Trim(); // Eğer sadece baştaki boşlukları silmek istiyorsak 'TrimStart', sadece sondaki boşlukları silmek istiyorsak 'TrimEnd' kullanabiliriz.
// Tüm içeriği dizi içine almak için:
var dizi = mesaj.Split(","); // Parantez içine yazdığımız, stringi diziye dönüştürken ayırma işleminin yapılacağı noktayı belirler. (Örneğimizde "Merhaba Dünya" ilk parça "C# öğreniyorum" ikinci parça)
var diziSec = mesaj.Split(",")[1]; // Yukarıdaki örnekte böldüğümüz stringin 1. elemanını almamızı sağlar. (Örnekte "C# öğreniyorum" kısmı alınır.)
// İlk ve son elemanı kontrol etmek için:
var ilk = mesaj.StartsWith("M"); // String "M" ile başladığı için "True" değerini verecek.
var son = mesaj.EndsWith("L"); // String "L" ile bitmediği için "False" değerini verecek.
// String içinde arama yapmak için:
var ara = mesaj.Contains("C#"); // String içinde verdiğimiz değeri arar. Verdiğimiz değer string içinde olduğu için "True" değerini verecek.
// String içinde yaptığımız aramanın index değerini öğrenmek için:
var sira = mesaj.IndexOf("C#"); // Aradığımız kelimenin başlangıcının index değerini verir. Eğer yoksa "-1" verir.
// Stringin belirli bir kısmını almak için:
var kes = mesaj.Substring(10,19) // Parantez içine yazdığımız ilk sayı başlangıç indexini, ikinci sayı başlangıç indexinden itibaren kaç karakter alınmasını istediğimizi belirtir. Eğer string'in sonuna kadar istiyorsak sadece başlangıç indexini belirtmemiz yeterli.

DateTime Nedir

DateTime, C#’ta tarih ve saat bilgilerini temsil etmek için kullanılan bir struct (değer tipi) veri türüdür. Güncel zamanı alabilir, özel tarih nesneleri oluşturabilir veya tarihleri biçimlendirebiliriz.

var simdi = DateTime.Now;
Console.WriteLine(simdi);

Yukarıdaki örnek DateTime veri türünün Now özelliğini kullanarak bilgisayarın o anki tarih ve saat bilgilerini alır ve ekrana yazdırır. Dilersek bu örneği çeşitlendirebiliriz.

Console.WriteLine(simdi.Year); // Yıl bilgisi için.
Console.WriteLine(simdi.Month); // Ay bilgisi için.
Console.WriteLine(simdi.Day); // Gün Bilgisi için.
Console.WriteLine(simdi.DayOfWeek); // Haftanın kaçıncı gününde olduğunu öğrenmek için.

Now parametresi ile anlık tarih/saat bilgisine erişebildiğimiz gibi kendimiz de farklı tarih/saat ayarlamaları yapabiliriz.

DateTime tarih = new DateTime(2023, 04, 23);

new anahtar kelimesini kullanarak yeni bir tarih oluşturduk. DateTime() içindeki sıralama ise “Yıl > Ay > Gün” şeklinde ilerliyor.

Oluşturduğumuz tarihe eklemeler yapabiliriz. Bunun için AddYears AddHours gibi anahtar kelimeleri kullanabiliriz. Aynı şekilde farklı tarihleri kullanarak işlemler yapabiliriz.

var simdi = DateTime.Now;
DateTime tarih = new DateTime(2024, 06, 24, 11, 43);
var fark = simdi - tarih;
Console.WriteLine(fark.TotalDays);

Yukarıdaki örnekte bilgisayarın anlık tarih/saat bilgisini ve kendi oluşturduğumuz bir tarih/saat bilgisini birbirinden çıkardık ve bunun sonucunu fark değişkenine atadık. Artık bu değişken üzerinde çeşitli özellikler kullanarak (TotalDays gibi) işlemler yapabiliriz. TotalDays özelliği iki tarih arasındaki toplam gün sayısını bize söyleyecektir.

Diziler

Diziler (arrays), aynı türden birden fazla veriyi tek bir değişkende saklamamızı sağlayan yapılardır. Programlama dilinde her veri için ayrı ayrı değişken tanımlamak yerine, bu verileri bir arada tutan dizilerle çalışmak hem daha düzenli hem de daha verimli olur. Diziler sıfırdan başlayan index numaralarıyla sıralanır ve her bir elemana bu index numarası üzerinden ulaşılır.

Diziler tek boyutlu diziler ve çok boyutlu diziler olarak ikiye ayrılır.

• Tek Boyutlu Diziler

  • Aynı türden verilerin tek bir sıra halinde tutulduğu dizilerdir.
  • Index numarası 0’dan başlar.
  • Tanımlama şekli şöyledir:

  string[] sehirler = { "Ankara", "İstanbul", "Kayseri" };
  Console.WriteLine(sehirler[1]); // "İstanbul"

  int[] sayilar = new int[3];
  sayilar[0] = 10;
  sayilar[1] = 20;
  sayilar[2] = 30;

• Çok Boyutlu Diziler

  • Tablo yapısında veri tutmak için kullanılır. Genellikle satır ve sütun ilişkisi vardır.
  • Tanımlama sırasında iki adet köşeli parantez kullanılır: [ , ]

  int[,] tablo = new int[2,3] {
  { 1, 2, 3 },
  { 4, 5, 6 }
  };
  Console.WriteLine(tablo[1,2]); // 6

  Yukarıdaki örnekte:

  • 2 satır, 3 sütun vardır.
  • tablo[0,0] → 1 ve tablo[1,2] → 6

Dizi Tanımlama

Dizi tanımlarken kullanabileceğimiz birden fazla yöntem vardır. Bunları örnekler ile inceleyelim:

var kursAdi = ".NET 9 ile C# Programlama Dili".Split();
Console.WriteLine(kursAdi[0]);

kursAdi adında bir değişken oluşturup bu değişkene string bir değer atadık ve sonrasında Split() metodunu kullanarak bu stringi bir diziye dönüştürdük. Split() metodunda parantezler içine herhangi bir ifade yazmadığımız için varsayılan olarak stringi boşluklardan böldü. Bu durumda 0 index numarası .NET , 1 index numarası 9 şeklinde devam etti.

string[] isimler = new string[5];
isimler[0] = "Ali";
isimler[1] = "Ahmet";
isimler[2] = "Ayşe";
isimler[3] = "Arda";
isimler[4] = "Aslı";
Console.WriteLine(isimler[3]);

Bu örnekte ise önce isimler adında string dizisi oluşturduk ve new string[5] ifadesi ile bu dizinin 5 elemanlı olacağını belirttik. Sonrasında isimler[index] ile değer atamalarını yaptık.

Yukarıdaki örneği istersek int veri tipi için de yapabiliriz:

int[] sayilar = new int[4];
sayilar[0] = 245;
sayilar[1] = 12;
sayilar[2] = 54;
sayilar[3] = 33;
Console.WriteLine(sayilar[1]);

Değerleri sonradan atamak yerine istersek diziyi tanımlarken de atayabiliriz:

string[] isimler = {"Ali", "Ahmet", "Ayşe" , "Arda", "Aslı"};
Console.WriteLine(isimler[3]);
int[] sayilar = {245,12,54,33};
Console.WriteLine(sayilar[3]);

Dizi Metotları

C#’ta dizilerle çalışırken Array sınıfına ait bazı hazır metotlar sayesinde veriler üzerinde daha hızlı ve etkili işlemler yapabiliriz. Bu metotlar sayesinde dizileri sıralayabilir, ters çevirebilir, eleman arayabilir ya da boş bir dizi oluşturabiliriz. Dizi işlemlerini kolaylaştıran bu metotlar, kodun daha okunabilir ve kısa yazılmasına da katkı sağlar.

Şimdi bu metotlara örnekler üzerinden bakalım:

string[] sehirler = {"İstanbul", "Ankara", "İzmir"};

sehirler[0] = "Samsun"; // Tıpkı bir değişkene yeni değer atıyor gibi yapabiliriz.
sehirler.SetValue("Samsun", 0);

Console.WriteLine(sehirler.GetValue(0));
Console.WriteLine(sehirler.Length);

SetValue("yeni değer", index_no) ile ilk olarak yeni değeri ardından da hangi değerin yerine yazılacağını belirlemek için o değerin index numarasını yazabiliriz. Örnekte 0 index numaralı değer İstanbul, Samsun değeri ile değiştirilecektir.

GetValue(index_no) metoduyla belirttiğimiz index numarasına sahip değeri seçebiliriz.

Tıpkı stringlerde olduğu gibi dizilerde de Length metodunu kullanarak seçtiğimiz dizinin uzunluğunu yani kaç elemanı olduğunu öğrenebiliriz.

Dizi içinde arama yapmak için:

string[] sehirler = {"İstanbul", "Ankara", "İzmir"};

Console.WriteLine(Array.IndexOf(sehirler, "Ankara"));

Burada dikkat etmemiz gereken nokta söz dizimine de baktığımızda göreceğimiz şekilde sehirler.IndexOf yapısı yerine Array.IndexOf yapısını kullanıyoruz. Array sınıfı içinde sehirler dizisinde "Ankara" ögesini arıyoruz. Eğer aradığımız değer dizi içinde yoksa yine stringlerde olduğu gibi -1 değerini verir programımız.

Dizi içinde alfabetik sıralama yapmak istersek Sort metodunu kullanabiliriz. Bu metodu da tıpkı IndexOf metodunda olduğu gibi Array sınıfı üzerinde kullanırız.

string[] sehirler = {"İstanbul", "Ankara", "İzmir"};
Array.Sort(sehirler);
Console.WriteLine(sehirler.GetValue(0));

Yukarıdaki örnekte Sort metodunu kullandığımız için dizinin ilk elemanı Ankara olacaktır ve ekrana da bu değer yazdırılacaktır.

Sort metodunu int dizilerinde de kullanabiliriz. Bu durumda da tıpkı alfabetik sıralama gibi küçükten büyüğe sıralama yapılır.

int[] sayilar = {24, 12, 44, 67, 346};
Array.Sort(sayilar);
Console.WriteLine(sayilar.GetValue(0)); // => 12

Reverse metodunu kullanarak diziyi ters çevirebiliriz.

int[] sayilar = {24, 12, 44, 67, 346};
Array.Reverse(sayilar);
Console.WriteLine(sayilar.GetValue(0)); // => 346

Bir dizi içeriğini silmek (diziyi temizlemek) istersek Clear metodunu kullanabiliriz. IndexOf, Sort ve Reverse metotlarında olduğu gibi bunu kullanırken de Array sınıfı üzerinde kullanabiliriz.

string[] sehirler = {"İstanbul", "Ankara", "İzmir"};
Array.Clear(sehirler);
Console.WriteLine(sehirler.GetValue(0));
Console.WriteLine(sehirler.GetValue(1));
Console.WriteLine(sehirler.GetValue(2));

int[] sayilar = {24, 12, 44, 67, 346};
Array.Clear(sayilar);
Console.WriteLine(sayilar.GetValue(0));
Console.WriteLine(sayilar.GetValue(1));
Console.WriteLine(sayilar.GetValue(2));

Yukarıdaki örneği çalıştırdığımızda sehirler dizisi için 3 boş satır, sayilar dizisi için ise her bir index değerine 0 yazdırılacaktır. Bunun sebebi string veri tipinin nullable yapıda olması ve int veri tipinin ise varsayılan değerinin 0 olmasıdır.

int[] sayilar = {24, 12, 44, 67, 346};
Array.Clear(sayilar, 0, 1);
Console.WriteLine(sayilar.GetValue(0));
Console.WriteLine(sayilar.GetValue(1));
Console.WriteLine(sayilar.GetValue(2));

Eğer yukarıda yaptığımız gibi Clear metoduna 2 değer daha girersek bu programa “sayilar dizininde 0. indexten başla ve 1 eleman sil” demek oluyor. Burada girdiğimiz ilk sayısal değer başlangıç index değeri, ikinci sayısal değer ise başlangıçtan itibaren kaç elemanın silineceğini belirtmekte kullanılıyor. Yukarıdaki örnekte ise çıktımız 0 12 44 şeklinde olacaktır.

Array Slicing

Array slicing, bir dizinin içinden belirli bir aralığı seçme işlemidir. Mesela elimizde 6 elemanlı bir sayı dizisi varsa ve biz sadece ortadaki 3 elemanı almak istiyorsak bunu “slicing” ile yaparız.

int[] sayilar = { 10, 20, 30, 40, 50, 60 };

Yukarıda sayilar adında bir dizi tanımladık. Eğer bu diziden 30 40 ve 50 elemanlarını almak istiyorsak:

var parca = sayilar.Skip(2).Take(3).ToArray();

Burada;

Skip(2): İlk iki elemanı atla, Take(3): Sonraki üç elemanı al, ToArray(): Sonucu yeni bir dizi olarak döndür, anlamına gelir.

Böylece parca değişkeninin içeriği {30, 40, 50} olur. Array slicing ile diziyi bölüp sadece işimize yarayan kısmı kullanmış oluruz.

Bir diğer yöntem ise:

var parca = sayilar[2..5];

Bu yöntemde ise .. elemanını kullanarak dizinin istediğimiz bölümünü aldık. Köşeli parantezler içinde yer alan ilk sayı başlangıç indexi ikinci sayı ise bitiş indexi olarak kullanılır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta başlangıç indexi sayıma dahilken bitiş indexi dahil değildir. Yani örnek üzerinden bakacak olursak index numarası 2 olan elemandan başlayıp index numarası 5 olan elemana kadar olan bölümü almış olduk. Index numarası 5 olan eleman (60) dahil edilmedi.

Not: Eğer başlangıç indexini yazmayıp [..bitis] şeklinde yazarsak otomatik olarak dizinin en başından başlayacaktır. Benzer şekilde başlangıç indexini yazıp bitiş indexini yazmazsak da belirttiğimiz başlangıç indexinden başlar ve dizinin sonuna kadar gider. Bitiş indexi yazmadığımız için son elemanı da dahil eder. Eğer başlangıç ve bitiş indexi kullanmazsak yani [..] şeklinde yazarsak dizinin tamamını alır.